Συμπληρωματικές Ερωτήσεις

1. Α. Να επιλέξετε ποιες από τις παρακάτω ενώσεις είναι άλατα και στη συνέχεια να αντιστοιχίσετε όλες τις ενώσεις με το χημικό τύπο τους.

Όνομα Ουσίας	Χημικός τύπος	Απαντήσεις
Α. νάτριο χλωρίδιο	1. HNO₃	Α → …………………
Β. βάριο θειικό	2. NaΟΗ	Β → …………………
Γ. νιτρικό οξύ	3. CaSO₄	Γ → …………………
Δ. ασβέστιο θειικό	4. BaSO₄	Δ → …………………
Ε. νάτριο υδροξείδιο	5. NaCl	Ε → …………………

Β. Να παρατηρήσετε το όνομα και το χημικό τύπο των προηγούμενων αλάτων και να συμπληρώσετε τα κενά της ακόλουθης παραγράφου.

Στο χημικό τύπο των αλάτων γράφεται πρώτα το ………………… ιόν, το οποίο είναι ένα κατιόν ………………… και στη συνέχεια το ………………… ιόν το οποίο μπορεί να είναι ένα ανιόν ………………… ή ένα ………………….ανιόν. Στο όνομα της ένωσης διαβάζεται πρώτα το ………………… και στη συνέχεια το …………………. Για παράδειγμα το CaSO₄ ονομάζεται ασβέστιο από το όνομα του …………………, ………………… από το όνομα του ανιόντος.

2. Μετά την κατανάλωση τροφών που περιέχουν ζάχαρη, τα ………………… του στόματος διασπούν τη ζάχαρη σε …………………, τα οποία καταστρέφουν το σμάλτο των δοντιών. Για να προστατευτούν τα δόντια από τη διαβρωτική επίδραση των οξέων του στόματος, χρησιμοποιούνται οδοντόκρεμες που περιέχουν ………………… για να επιτευχθεί η ………………… τους.

Στο διπλανό διάγραμμα φαίνεται το pH του στόματος σε συνάρτηση με το χρόνο μετά από ένα γεύμα. Να παρατηρήσετε το διάγραμμα προσεκτικά και να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες:

A. Η φυσιολογική τιμή του pH του στόματος είναι 7.

Β. Μετά το φαγητό το περιβάλλον του στόματος γίνεται όξινο.

Γ. Το στόμα εμφανίζει τη μεγαλύτερη τιμή οξύτητας περίπου 40 λεπτά μετά το φαγητό.

Δ. Για να προστατευτούν όσο το δυνατόν καλύτερα τα δόντια μας από την επίθεση των οξέων πρέπει να χρησιμοποιηθεί οδοντόκρεμα μισή ώρα μετά το φαγητό.

Ε. Το pH της οδοντόκρεμας που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να είναι ελαφρώς αλκαλικό για να προστατεύει τα δόντια.

3. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες και να αιτιολογήσετε σύντομα την απάντησή σας.

Α. Τα φυσικά σαπούνια είναι άλατα των λιπαρών οξέων με νάτριο ή κάλιο.

Β. Για να είναι κατάλληλο για το δέρμα του κεφαλιού ένα σαμπουάν πρέπει να έχει pH περίπου ίσο με 8,0.

Γ. Η ασπιρίνη είναι αναλγητικό κατάλληλο για τους πόνους στο στομάχι.

Δ. Το μαγειρικό αλάτι χρησιμοποιείται για να δίνει γεύση στο φαγητό, αλλά και για να ξεπαγώνει τους δρόμους.

Ε. Τα μαρμάρινα τραπέζια θέλουν ιδιαίτερη προσοχή, γιατί λεκιάζουν αν στάξει επάνω τους χυμός από λεμόνι ή ξίδι.

ΣΤ. Οι οδοντόκρεμες είναι ελαφρώς όξινες.

Ζ. Τα λιπάσματα περιέχουν οξέα.

4. Τα δόντια που έχουν φθαρεί μπορούν να επιδιορθωθούν με οδοντιατρικά γεμίσματα. Στο παρελθόν τα πιο πολλά γεμίσματα παρασκευάζονται με ανάμειξη σκόνης μετάλλων με υγρό υδράργυρο, ώστε να φτιαχτεί το οδοντιατρικό αμάλγαμα.

A. Τα αμαλγάματα ανήκουν σε μία κατηγορία υλικών που ονομάζονται ………………… και είναι ………………… 2 ή περισσότερων …………………, εκ των οποίων ένα τουλάχιστον είναι ………………… . Τα υλικά αυτά έχουν ………………… και συνήθως βελτιωμένες ………………… σε σχέση με τις ουσίες που τα αποτελούν.

Β. Συνήθως, τα αμαλγάματα παρασκευάζονται με ανάμειξη σκόνης οδοντιατρικού κράματος που έχει περιεκτικότητα 3% Hg, 67%Ag, 26% Sn, 3% Cu και 1% Zn με καθαρό Hg σε αναλογία 1:1. Με βάση αυτή την αναλογία πόσα g Hg περιέχονται σε 5 g αμαλγάματος;

5. Α. Από τις ενώσεις του διπλανού πίνακα:

1. νερό	7. οξυγόνο
2. χρυσός	8. μπρούντζος
3. μόλυβδος	9. μάρμαρο
4. χαλκός	10. χλώριο
5. υδρογόνο	11. ανθρακικό ασβέστιο
6. διοξείδιο του άνθρακα	12. υδροχλώριο

Μέταλλα είναι: …………………

Κράματα είναι: …………………

Ορυκτά είναι: …………………

Χημικές ενώσεις είναι: …………………

Χημικά στοιχεία είναι: …………………

Άλατα είναι: …………………

Οξέα είναι: …………………

Β. Ο χρυσός και ο άργυρος χρησιμοποιούνται για την κατασκευή κοσμημάτων από αρχαιοτάτων χρόνων, γιατί δεν δίνουν εύκολα χημικές αντιδράσεις. Να επιλέξετε την πρόταση που είναι σωστή και για τα δύο στοιχεία:

i.Είναι κακοί αγωγοί της θερμότητας.

ii. Βρίσκονται στο έδαφος σε καθαρή μορφή ως αυτοφυή.

iii. Είναι πιο δραστικά από το σίδηρο

iv. Αντιδρούν με διάλυμα υδροχλωρίου.

v. Είναι αμέταλλα

6. Α. Να παρατηρήσετε τα προϊόντα της διπλανής φωτογραφίας και να επιλέξετε ποια από αυτά περιέχουν οξύ.

Β. Να εξηγήσετε γιατί τα προϊόντα που περιέχουν οξύ δεν μπορούν να αποθηκευτούν σε σιδερένιο δοχείο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας, γράφοντας την σχετική χημική εξίσωση.

Γ. Αν είχατε να επιλέξετε μεταξύ δύο μεταλλικών δοχείων: του Δ1 από σίδηρο (Fe) και του Δ2 από χαλκό (Cu), για να συσκευάσετε πορτοκαλάδα, θα επιλέγατε κάποιο και γιατί; Να εξηγήσετε την απάντησή σας γράφοντας και χημικές εξισώσεις, όπου αυτό είναι δυνατό.

7. Να γράψετε τη χημική εξίσωση που περιγράφει την αντίδραση:

Α. του ψευδαργύρου με το υδροχλωρικό οξύ

Β. του μαγνησίου με το αραιό θειικό οξύ.

8. Οι μαθητές σε ένα εργαστήριο Χημείας πρόσθεσαν υπό την καθοδήγηση του δασκάλου τους τις χημικές ουσίες που δίνονται στον ακόλουθο πίνακα σε διάλυμα HCl(aq).

Α. χαλκός	Δ. νάτριο υδροξείδιο
Β. μαγνήσιο	Ε. ασβέστιο ανθρακικό
Γ. ψευδάργυρος	ΣΤ. χρυσός

Α. Να επιλέξετε τις χημικές ουσίες που δεν αντιδρούν με διάλυμα HCl(aq).

Β. Να επιλέξετε τις χημικές ουσίες που αντιδρούν με διάλυμα HCl(aq) και παράγουν φυσαλίδες αερίου το οποίο αναφλέγεται με έκρηξη.

Γ. Να επιλέξετε τις χημικές ουσίες που αντιδρούν με διάλυμα HCl(aq) και παράγουν φυσαλίδες αερίου το οποίο δεν καίγεται και θολώνει το διαυγές ασβεστόνερο.

Το μπλε της βρομοθυμόλης είναι ένας δείκτης ο οποίος, αν προστεθεί:
- σε όξινο διάλυμα, αυτό αποκτά κίτρινο χρώμα,
- σε ουδέτερο διάλυμα, αυτό αποκτά πράσινο χρώμα και
- σε βασικό διάλυμα, αυτό αποκτά μπλε χρώμα.

9. Α. Να συμπληρώσετε τις ακόλουθες χημικές εξισώσεις:

…… Na(s) + …… H₂O(l) → ………… + ………… +………… [Διάλυμα 1: Δ1]

………… + …… H₂O(l) → 2Κ⁺ + ………… + ………… [Διάλυμα 2: Δ2]

B. Τι χρώμα θα πάρει το τελικό διάλυμα Δ1, αν προστεθούν σ’ αυτό μερικές σταγόνες του δείκτη μπλε της βρομοθυμόλης; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Γ. Ποια από τις ακόλουθες σχέσεις ισχύει για το διάλυμα Δ2;

Α. πλήθος Η⁺=πλήθος ΟΗ^-

Β. πλήθος Η⁺>πλήθος ΟΗ^-

Γ. πλήθος Η⁺<πλήθος ΟΗ^-

10. Το χλώριο έχει ατομικό αριθμό 17.

Α. Να γράψετε την κατανομή των ηλεκτρονίων του χλωρίου σε στιβάδες και να βρείτε τη θέση του στον Περιοδικό Πίνακα.

Β. Σε ποια ομάδα στοιχείων ανήκει το χλώριο;

Γ. Να εξηγήσετε με ποια από τα ακόλουθα στοιχεία θα έχει παρόμοιες ιδιότητες: ₁₈Ar, ₉F, ₁₂Mg.

Δ. Η χλωρίνη περιέχει NaClO, το οποίο αντιδρά με το διάλυμα υδροχλωρικού οξέος και ελευθερώνει Cl₂, το οποίο είναι τοξικό. Να εξηγήσετε γιατί δεν πρέπει να χρησιμοποιείται χλωρίνη μαζί με καθαριστικό για την πέτρα, η οποία συσσωρεύεται στις τουαλέτες.

Ε. Να προτείνετε μια μέθοδο για να ανιχνεύσετε την παρουσία ιόντων χλωρίου σε ένα άλας του νατρίου.

11. Τα στοιχεία της 17^ης ομάδας στη φύση υπάρχουν ως διατομικά μόρια.

Σύμβολο	Ατομικός αριθμός	Σημείο βρασμού	Σημείο τήξης (^οC)
F	9	-188	-220
Cl	17	-35	-101
Br	35	59	-7,2
I	53	184	114

Α. Τι εννοούμε με τον όρο διατομικά;

Β. Στο διπλανό πίνακα δίνονται πληροφορίες για τα στοιχεία της 17^ης ομάδας.

α. Ποια από τα στοιχεία είναι αέρια σε συνθήκες περιβάλλοντος;

β. Υπάρχουν στερεά ή υγρά στοιχεία στη 17^η ομάδα;

Γ. Να αναφέρετε δύο χρήσεις για καθένα από τα αλογόνα ή τις χημικές τους ενώσεις.

Εμφάνιση Απαντήσεων

1. Α. Άλατα είναι οι ενώσεις: CaSO₄, BaSO₄ και NaCl.

Β. Στο χημικό τύπο των αλάτων γράφεται πρώτα το θετικό ιόν, το οποίο είναι ένα κατιόν μετάλλου και στη συνέχεια το αρνητικό ιόν το οποίο μπορεί να είναι ένα ανιόν αμετάλλου ή ένα πολυατομικό ανιόν. Στο όνομα της ένωσης διαβάζεται πρώτα το κατιόν και στη συνέχεια το ανιόν. Για παράδειγμα το CaSO₄ ονομάζεται ασβέστιο από το όνομα του κατιόντος, θειικό από το όνομα του ανιόντος.

2. Μετά την κατανάλωση τροφών που περιέχουν ζάχαρη, τα βακτήρια του στόματος διασπούν τη ζάχαρη σε οξέα, τα οποία καταστρέφουν το σμάλτο των δοντιών. Για να προστατευτούν τα δόντια από τη διαβρωτική επίδραση των οξέων του στόματος, χρησιμοποιούνται οδοντόκρεμες που περιέχουν βάσεις για να επιτευχθεί η εξουδετέρωσή τους.

Α. Σωστή

Β. Σωστή

Γ. Λανθασμένη

Δ. Λανθασμένη

Ε. Σωστή

3. Α. Η πρόταση είναι σωστή.

Β. Η πρόταση είναι λανθασμένη.

Για να είναι κατάλληλο για το δέρμα του κεφαλιού ένα σαμπουάν πρέπει να έχει pH περίπου ίσο με το pH του δέρματος δηλαδή περίπου ίσο με 5,5.

Γ. Η πρόταση είναι λανθασμένη.

Στο στομάχι εκκρίνεται υδροχλωρικό οξύ. Οπότε η ασπιρίνη που περιέχει ακετυλοσαλικυλικό οξύ θα κάνει πιο έντονο το πρόβλημα στο στομάχι.

Δ. Η πρόταση είναι σωστή.

Ε. Το μάρμαρο αποτελείται από ασβέστιο ανθρακικό δηλαδή από ένα ανθρακικό άλας. Ο χυμός από λεμόνι ή ξίδι περιέχει οξέα τα οποία αντιδρούν με ανθρακικά άλατα με αποτέλεσμα να λεκιάζουν.

ΣΤ. Η πρόταση είναι λανθασμένη.

Οι οδοντόκρεμες είναι ελαφρώς αλκαλικές ώστε να εξουδετερώνουν οξέα, τα οποία καταστρέφουν το σμάλτο των δοντιών. Για να προστατευτούν τα δόντια από τη διαβρωτική επίδραση των οξέων του στόματος, χρησιμοποιούνται οδοντόκρεμες που περιέχουν βάση;;;; για να επιτευχθεί η εξουδετέρωσή τους.

Ζ. Η πρόταση είναι λανθασμένη.

Τα λιπάσματα περιέχουν άλατα.

4. A. Τα αμαλγάματα ανήκουν σε μία κατηγορία υλικών που ονομάζονται κράματα και είναι μείγματα 2 ή περισσότερων στοιχείων, εκ των οποίων ένα τουλάχιστον είναι μέταλλο. Τα υλικά αυτά έχουν διαφορετικές και συνήθως βελτιωμένες ιδιότητες σε σχέση με τις ουσίες που τα αποτελούν.

Β. Στα 200g αμαλγάματος περιέχονται 103g Ηg

Στα 5g αμαλγάματος περιέχονται X g Ηg

Χ = (103 x 5) / 200 = 2,575

Επομένως στα 5g αμαλγάματος περιέχονται 2,575g Ηg.

1. νερό	7. οξυγόνο
2. χρυσός	8. μπρούντζος
3. μόλυβδος	9. μάρμαρο
4. χαλκός	10. χλώριο
5. υδρογόνο	11. ανθρακικό ασβέστιο
6. διοξείδιο του άνθρακα	12. υδροχλώριο

5. Α. Από τις ενώσεις του διπλανού πίνακα:

Μέταλλα είναι: 2, 3, 4, 5, 7, 10

Κράματα είναι: 8

Ορυκτά είναι: 2, 9, 11

Χημικές ενώσεις είναι: 6, 11, 12

Χημικά στοιχεία είναι: 2, 3, 4, 5, 7, 10

Άλατα είναι: 11

Οξέα είναι: 12

Β.Σωστή πρόταση: ii

6. Α. Οξέα περιέχουν τα: πορτοκάλι , cola-cola, σόδα, ξίδι.

Β. Τα προϊόντα που περιέχουν οξύ δεν μπορούν να αποθηκευτούν σε σιδερένιο δοχείο καθώς το οξύ που περιέχεται σε αυτά θα αντιδράσει με τον σίδηρο του δοχείου σύμφωνα με την εξίσωση:

Fe(s) + 2H⁺(aq) → Fe²⁺(aq) + H₂(g)

Γ. Η πορτοκαλάδα περιέχει οξέα. Επομένως θα επιλέξουμε το δοχείο Δ2 από χαλκό (Cu) καθώς ο χαλκός είναι λιγότερο δραστικός από το υδρογόνο και έτσι δεν θα αντιδράσει το οξύ με το υλικό από το οποίο είναι παρασκευασμένο το δοχείο.

7. Α. Zn(s) + 2H⁺(aq) + 2Cl^-(aq) → Zn²⁺(aq) + 2Cl^-(aq) + H₂(g)

Β. Mg(s) + 2H⁺(aq) + SO₄^2-(aq) → Mg²⁺(aq) + SO₄^2-(aq) + H₂(g)

8. Α. Οι χημικές ουσίες που δεν αντιδρούν με διάλυμα HCl(aq) είναι ο χαλκός και ο χρυσός.

Β. Το αέριο που αναφλέγεται με έκρηξη είναι το υδρογόνο. Αντιδρούν με το HCl και παράγουν αέριο υδρογόνο το μέταλλο που είναι δραστικότερο από το υδρογόνο. Αυτά τα μέταλλα είναι το μαγνήσιο και ο ψευδάργυρος.

Γ. Το αερίου το οποίο δεν καίγεται και θολώνει το διαυγές ασβεστόνερο είναι το CO₂. Τα ανθρακικά άλατα αντιδρούν με τα οξέα και παράγουν αέριο CO₂. Ανθρακικό άλας είναι το ασβέστιο ανθρακικό.

9. Α. 2Na(s) + 2H₂O(l) → 2Na⁺(aq) + 2OH^‑(aq) + H₂(g) [Διάλυμα 1: Δ1]

2Κ(s) + 2H₂O(l) → 2Κ⁺+ 2OH^‑(aq) + H₂(g) [ Διάλυμα 2: Δ2]

Β. Επειδή παράγονται ανιόντα υδροξειδίου το διάλυμα θα έχει τιμή pH>7 στους 25οC. Ο δείκτης μπλε της βρομοθυμόλης σε βασικό διάλυμα αποκτά μπλε χρώμα.

Γ. Σωστή απάντηση: Γ

Επειδή παράγονται ανιόντα υδροξειδίου το διάλυμα είναι αλκαλικό. Επομένως ισχύει ότι πλήθος Η⁺ < πλήθος ΟΗ^-.

10. Α. Η κατανομή των ηλεκτρονίων του χλωρίου σε στιβάδες είναι: K(2)- L(8)- M(7). Ανήκει στην 3^η περίοδο και 17^η ομάδα του Π.Π.

Β. Ανήκει στην ομάδα των αλογόνων.

Γ. Το F έχει την εξής κατανομή των ηλεκτρονίων του σε στιβάδες: K(2)- L(7). Ανήκει στην 17^η ομάδα του Π.Π όπως και το Cl. Επομένως τα στοιχεία F και Cl ανήκουν στην ίδια ομάδα του Π.Π και έχουν παρόμοιες ιδιότητες.

Δ. Το καθαριστικό για την πέτρα, η οποία συσσωρεύεται στις τουαλέτες περιέχει οξύ. Επομένως αν αναμειχθεί με χλωρίνη θα ελευθερωθεί Cl₂, το οποίο είναι τοξικό.

Ε. Για να ανιχνεύσετε την παρουσία ιόντων χλωρίου σε ένα άλας του νατρίου μπορούμε να το προσθέσουμε σε διάλυμα άργυρου νιτρικού. Αν παραχθεί λευκό ίζημα τότε πιστοποιείται η παρουσία ιόντων χλωρίου στο άλας.

11. Α. Διατομικά σημαίνει ότι τα μόρια των χημικών στοιχείων των αλογόνων αποτελούνται από δύο ίδια άτομα.

Β.
α. Τα στοιχεία τα οποία είναι αέρια σε συνθήκες περιβάλλοντος είναι το φθόριο το χλώριο.

β. Υγρό στοιχείο είναι το Br. Στερεό στοιχείο είναι το ιώδιο.

Γ. Cl: απολυμαντικό, λευκαντικό.

Br: εντομοκτόνο, φωτογραφία.

Ι: αντισηπτικό, ακτινοδιαγνωστική.